Luisteren

Hoe kon een gewone jongen uit Älmhult uitgroeien tot een van meest succesvolle ondernemers ter wereld? Klassieke Småland vindingrijkheid en koppigheid zijn waarschijnlijk slechts een deel van het antwoord. Ingvar Kamprad werd in alles gevormd door zijn jeugd, die gevuld was met liefde en fantasie. Een jeugd waarin volwassenen de tijd hadden om te spelen en te luisteren. Een veilige wereld omgeven door bossen en arme grond. De ideale plek om zakenman te spelen.

Het handelsbedrijf IKEA werd op 28 juli 1943 ingeschreven. Maar het stond ver af van het meubelbedrijf dat we vandaag de dag zo goed kennen. In zijn beginjaren als ondernemer importeerde Ingvar Kamprad pennen, horloges en nylon kousen en leerde hij het inkoopproces stap voor stap kennen. Maar na wat problemen met invoervergunningen ging hij op zoek naar nieuwe mogelijkheden en besloot hij zich te richten op meubels. Geleidelijk kreeg het bedrijfsmodel vorm toen hij zich realiseerde dat er een grote, interessante kans lag tussen de klant en de fabrikant.

Eind jaren 40 begon IKEA met de verkoop van meubels, wat al snel de belangrijkste activiteit werd. Uitdagingen altijd zien als kansen zorgde voor allerlei innovaties op het gebied van inkoop, financiën en distributie. De basis hiervoor lag al bij Ingvar Kamprad in de tijd dat hij thuis op kleine schaal met pennen en pijpen werkte – maar de kracht en mogelijkheden in de kloof tussen klant en fabrikant werden pas echt duidelijk in de jaren 50.

Toen IKEA in 1958 de deuren opende van de nieuwe meubelshowroom in Älmhult, was iedereen aanwezig: de gouverneur, de voorzitter van het gemeentebestuur, de pers en recensenten uit Stockholm. Allemaal waren ze benieuwd naar de nieuwste zet van meubelrebel Ingvar Kamprad.

Toen Ingvar Kamprad in 1953 de deuren opende van zijn eerste meubelshowroom in Älmhult wilde hij zijn bezoekers onthalen met koffie en koek – een nieuw fenomeen in het zuinige Småland van die tijd. En het was een groot succes. De rijen waren lang en toen de koekjes dreigden op te raken, ontstond er lichte paniek.

In september 1964 verscheen er een sensationeel artikel in een Zweeds tijdschrift over interieurontwerp waarin werd beweerd dat een stoel van IKEA voor 33 Zweedse kronen (3,30 EUR) beter was dan een vergelijkbare stoel die vijf keer zoveel kostte. IKEA was in zijn nopjes maar de rest van de meubelindustrie was furieus en dreigde het tijdschrift te boycotten.

Lang voordat de rest van de wereld begon te praten over bedrijfscultuur, schreef Ingvar Kamprad zijn visie en ideologie voor IKEA op. Het resultaat noemde hij Het Testament van een Meubelhandelaar. Het beschrijft hoe IKEA moet handelen om een succesvol, levendig bedrijf te blijven. Maar waarover gaat het precies?

Na meer dan 30 jaar in het IKEA assortiment is het een van de meest gebruikte tassen ter wereld. Hij is groot en sterk en of je nu gaat winkelen, verhuizen, de was doet of een dagje naar het strand gaat, zo goed als alles past erin. Een iconische draagtas die is uitgegroeid tot een inspiratiebron voor iedereen van slimme doe-het-zelvers tot ontwerpers van luxe modehuizen.

Voor 1989 was productie achter het IJzeren Gordijn een fundament van de inkoopstrategie van IKEA voor de lange termijn. Ingvar Kamprad kwam hier al in de jaren 60 terecht toen hij in Zweden door meubelmakers en de sector als geheel werd geboycot. Planeconomieën zoals Polen hadden grondstoffen tegen lage prijzen en staatsfabrieken met enorme capaciteiten, terwijl ze wel zaken met het Westen moesten doen, omdat valuta uit het Oostblok niet gebruikt konden worden in het Westen en niet konden worden gewisseld voor dollars. IKEA investeerde zwaar in vervallen fabrieken, installeerde machines en reserveonderdelen en bouwde vaardigheden op. Maar wat gebeurde er toen het IJzeren Gordijn plotseling viel?

Hoeveel briljante ideeën kan je krijgen als je aan de hotdog denkt? Behoorlijk veel blijkt. Halverwege de jaren 90 realiseerde IKEA zich dat de hotdog een prachtig symbool is voor goede kwaliteit tegen een lage prijs. Dat is misschien veel gevraagd van een bescheiden worstje, maar het werd een belangrijk puzzelstukje in het vrij en innovatief denken bij productontwikkeling. Maar laten we bij het begin beginnen, toen de hotdog nog gewoon een hotdog was.

Wat doe je als je wordt gevraagd het onmogelijke te doen? Nee zeggen? Nou, dat was in dit geval geen optie voor Paulina Pajak. Paulina is productontwikkelaar op de afdeling Verlichting, een afdeling die het wereldwijde IKEA assortiment ontwikkelt. Degene die het onmogelijke wilde, was namelijk IKEA oprichter Ingvar Kamprad, die de afdeling binnenliep en zei: “Wij gaan led-lampen verkopen voor minder dan één euro.”